كدام كشورها چهار روز كار در هفته را پذیرفته‌اند
پرتغال آخرین کشوری است که به دنبال نمونه کشورهایی مانند بلژیک و بریتانیا، آزمایش کاهش روزهای کاری هفته به چهار روز را اعلام کرده است. گفتگوها درباره چهار روز کاری در هفته، از زمان همه گیری کووید-۱۹ مطرح شده است و بر اساس این ایده، کارمندان چهار روز در هفته کار می‌کنند، در حالی که حقوق یکسانی را دریافت کرده و مزایای یکسانی دارند و همچنین، حجم کاری آن‌ها نیز دچار تغییر نمی‌شود. طرفداران هفته کاری چهار روزه معتقدند که در صورت اجرای این طرح، رضایت کارمندان همزمان با بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند.
اتحادیه‌های کارگری در سراسر اروپا از دولت‌ها درخواست نموده اند تا هفته کاری چهار روزه را اجرا کنند. بلژیک نخستین کشور اروپایی بود که برای هفته کاری چهار روزه، قانون وضع کرده است. کارمندان بلژیکی در فوریه ۲۰۲۲ موفق شدند بدون از دست دادن حقوق دریافتی خود، حق انجام یک هفته کاری کامل را در چهار روز (به جای پنج روز معمول) به دست آوردند. این قانون جدید در ۲۱ نوامبر سال گذشته به اجرا گذاشته شد. این قانون به کارمندان اجازه می دهد که چهار یا پنج روز در هفته کار کنند.
با این حال، این بدان معنا نیست که آن ها کمتر کار می‌کنند، بلکه ساعت کاری آن ها در روزهای کمتری تقسیم می‌شود. لکساندر دوکرو، نخست وزیر بلژیک گفت امیدوار است این تغییر به انعطاف‌پذیری بیشتر بازار کار کشور کمک کند و تلفیق زندگی خانوادگی با شغل برای افراد آسان تر شود. وی همچنین افزود که مدل جدید باید اقتصاد پویاتری را ایجاد کند. وی گفت: «هدف این است که به مردم و شرکت‌ها آزادی بیشتری برای تنظیم زمان کارشان بدهیم. اگر بلژیک را با دیگر کشورها مقایسه کنید، اغلب خواهید دید که پویایی ما بسیار کمتر است».
طبق داده‌های یورواستات در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۱ از هر ۱۰۰ بلژیکی در گروه سنی ۲۰ تا ۶۴ ساله، تنها ۷۱ نفر شغل دارند که کمتر از میانگین منطقه یورو است.
توافقنامه ائتلاف فدرال هفت حزبی این کشور، هدفی را برای نرخ اشتغال ۸۰ درصدی تا سال ۲۰۳۰ تعیین کرده است، هدفی که می‌تواند حقوق بازنشستگی را مقرون به صرفه نگه داشته یا کاهش مالیات‌های آینده را تامین نماید. با این حال چشم‌انداز یک هفته کاری چهار روزه برای همه جذاب نیست. برخی از کارمندان تمام وقت اگر بخواهند ساعت کاری خود را فشرده کنند، روزهای بسیار طولانی را کار خواهند کرد و این گزینه برای کارمندان شیفتی انعطاف لازم را ندارد.
پرتغال آخرین کشور اروپایی که این طرح را آزمایش می‌کند
به دنبال موفقیت سایر برنامه های آزمایشی در قاره سبز، پرتغال به فهرست رو به رشد کشورهایی پیوست که طرح چهار روزه هفته کاری را آزمایش می‌کند. به‌عنوان طرحی آزمایشی با بودجه دولتی، ۳۹ شرکت خصوصی در ابتدای ژوئن برای مشارکت در اين طرح اعلام آمادگی کرده‌اند. انتظار می‌رود شرکت های حاضر در این طرح در ازای تعهد به حفظ حداقل ۱۰۰ درصد بهره‌وری از مدل «۱۰۰:۸۰:۱۰۰» پیروی کنند که ۱۰۰ درصد دستمزد برای ۸۰ درصد زمان کاری پرداخت می‌شود که در این زمان باید تعهد به حفظ حداقل ۱۰۰ درصد بهره وری حفظ شود.
طبق گزارش دانشگاه لندنی «ریدینگ»، در حدود ۷۲ درصد افراد در پرتغال بیش از ۴۰ ساعت در هفته کار می‌کنند که سومین کشوری است که طولانی‌ترین هفته کاری را در بین کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه دارد.
بریتانیا در طرح آزمایشی چهار روز کاری در هفته موفق بوده است
شرکت هایی در بریتانیا که این طرح آزمایشی را در مدت شش ماه پیاده کردند پس از آن که این طرح را «بسیار موفق» توصیف کردند در حال برنامه ریزی برای دائمی کردن هفته کاری کوتاه تر هستند. ده‌ها شرکت در این برنامه شش ماهه شرکت داشتند که در ژوئن سال گذشته برای بررسی تاثیر ساعات کاری کوتاه تر بر بهره‌وری کسب‌وکارها و رفاه کارمندان آغاز شد. تاثیرات این طرح بر محیط زیست و برابری جنسیتی نیز سنجیده شده است.
حدود ۶۱ شرکت بریتانیایی با بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ کارمند برای این برنامه ثبت نام کرده اند. محققان دانشگاه های کمبریج، آکسفورد و کالج بوستون به همراه چندین موسسه حمایتی غیر دولتی نتایج این اقدام را بررسی کرده اند.
اکثریت بزرگ (حدود ۹۲ درصد) از شرکت هایی که در این دوره آزمایشی شرکت کرده اند، تصمیم گرفته اند که سیاست چهار روزه هفته کاری را پس از دوره آزمایشی حفظ کرده و از این آزمایش تحت عنوان «یک پیشرفت بزرگ» یاد نمایند. همانند پرتغال، پیش بینی می‌شد که کارکنان این شرکت ها نیز از مدل «۱۰۰:۸۰:۱۰۰» پیروی کنند.
این طرح آزمایشی یکی از چندین برنامه در سراسر جهان است که از سوی کارزار «۴ روز کاری در هفته» حمایت می‌شود. جو رایل، مدیر این کارزار در بریتانیا گفت: «برنامه های مشابهی قرار است در ایالات متحده و ایرلند آغاز شود و برنامه های بیشتری برای کانادا، استرالیا و نیوزیلند برنامه‌ریزی شده است».
اسکاتلند و ولز نیز به این طرح می‌پیوندند
دولت اسکاتلند می‌خواهد آزمایش این طرح را در سال ۲۰۲۳ کلید بزند در حالی که دولت ولز در ماه مه ۲۰۲۳ اعلام کرد که در حال بررسی این طرح آزمایشی است. دولت اسکاتلند اخیراً یک نظرسنجی را در این کشور انجام داده است که نشان می‌دهد ۸۰ درصد از مردم از این ایده استقبال می‌کنند. پاسخ دهندگان می‌گویند که این برنامه به میزان زیادی سلامت و شادی آن ها را افزایش می‌دهد. اسکاتلند به نتایج مثبت اجرای این طرح در ایسلند اشاره می‌کند. برخی از کسب‌وکارها در اسکاتلند پیش از این خود اقدام به کوتاه‌تر کردن هفته‌های کاری کرده‌اند.
پارلمان ولز نیز در ۲۴ ژانویه به دولت توصیه کرد که طرحی آزمایشی را برای هفته کاری چهار روزه اجرا کند. جک سارجنت، عضو پارلمان ولز تاکید کرد که این کشور باید در اجرای برنامه چهار روز کاری در هفته پیشتاز باشد. وی گفت: «این یک پیشنهاد جسورانه است، اما جسورانه‌تر از مبارزاتی نیست که افراد برای یک هفته پنج روزه مرخصی با حقوق و دستمزد برای مرخصی استعلاجی جنگیدند. زمانی که ما درخواست چهار روز کار در هفته را داریم، درباره کاهش ساعات کاری در یک سازمان صحبت می‌کنیم، اما صحبتی درباره کاهش دستمزد نمی‌شود. سابقه و تجربه‌ها نشان می‌دهد این طرح بهره‌وری را افزایش خواهد دارد.»».
اسپانیا مرحله آزمایشی را آغاز می‌کند
پس از آنکه حزب کوچک چپ‌گرای «ماس پائیس» سال گذشته اعلام کرد که دولت با درخواست آن‌ها برای راه‌اندازی یک برنامه آزمایشی ساده برای اجرای طرح هفته چهار روزه کاری موافقت کرده است، اسپانیا این طرح را از دسامبر گذشته کلید زد. این طرح آزمایشی به شرکت‌های کوچک و متوسط کمک می‌کند که هفته کاری خود را حداقل نیم روز بدون کاهش حقوق کم کنند.
این آزمایش با این هدف انجام شد که بررسی شود آیا می‌توان بهره‌وری را افزایش داد یا خیر. به گفته وزارت صنعت اسپانیا، شرکت‌هایی که در این طرح ثبت نام می‌کنند، می‌توانند از یک صندوق دولتی ۱۰ میلیون یورویی کمک دریافت کنند، اما باید راه هایی برای افزایش بهره‌وری طراحی کنند که هزینه های بیش از حد دستمزد را جبران کند.
افزایش بهره‌وری باید در مدت یک سال اتفاق بیافتند در حالی که شرکت باید حداقل دو سال در این برنامه باقی بماند. در سال اول اجرای آزمایشی، دولت تا حدی هزینه‌های دستمزد را تامین خواهد کرد و به تامین مالی آموزش برای بهبود کارایی نیز کمک خواهد کرد. در این طرح تنها کارمندان با قرارداد دائم تمام وقت می‌توانند شرکت کنند.
ایسلند: یکی از پیشتازان در هفته کاری چهار روزه
ایسلند بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بزرگترین طرح آزمایشی جهان را با ۳۵ تا ۳۶ ساعت کار در هفته (کاهش ۴۰ ساعت سنتی) بدون کاهش حقوق انجام داد. حدود ۲۵۰۰ نفر در طرح آزمایشی شرکت کردند. برای اطمینان از کنترل کیفیت، نتایج طرح از سوی اندیشکده بریتانیایی اوتونومی و انجام غیرانتفاعی ایسلندی «پایداری و دموکراسی» تجزیه و تحلیل شده است. این طرح آزمایشی از سوی محققان و اتحادیه‌های کارگری ایسلند موفق معرفی شده است. این مطالعه همچنین منجر به تغییر قابل توجهی در ایسلند شده است، به‌طوری که نزدیک به ۹۰ درصد از جمعیت شاغل در حال حاضر ساعات کاری خود را کاهش داده‌اند. محققان دریافته اند که استرس و فرسودگی شغلی کاهش یافته و تعادل بین کار و زندگی نیز همزمان بهبود یافته است.
واکنش‌های متفاوت سوئد به هفته چهار روزه
هفته کاری چهار روزه در سوئد با حقوق کامل، در سال ۲۰۱۵ با نتایج متفاوت مورد آزمایش قرار گرفت. پیشنهاد این بود که روزهای کاری شش ساعته را با روزهای هشت ساعته بدون از دست دادن دستمزد آزمایش کنند، اما همه از این ایده راضی نبودند. حتی احزاب چپ گفتند که اجرای این طرح در مقیاس وسیع گران خواهد بود؛ اما این طرح نتایج مثبتی را در یک واحد ارتوپدی یک بیمارستان دانشگاهی برجای گذاشت، به طوری که ۸۰ پرستار و پزشک روز کاری خود را تغییر داده و کارکنان جدیدی برای جبران زمان باقی مانده استخدام شدند. پاسخ کادر پزشکی مثبت بود، اما این آزمایش نیز با انتقادات زیادی مواجه شد و ادامه پیدا نکرد. با این حال، برخی از شرکت ها مانند شرکت خودروسازی تویوتا ترجیح دادند ساعات کاری برای کارگران خود را کاهش دهند.
فنلاند هفته کاری چهار روزه را پیگیری نکرده است
کشورهای شمال اروپا در اوایل سال جاری پس از کاهش چشمگیر ساعات کاری برای مدت کوتاهی به تیتر اخبار بین‌المللی تبدیل شدند. گفته می‌شود که دولت فنلاند در نظر داشت یک هفته کاری چهار روزه و همچنین یک روز شش ساعته را معرفی کند. با این حال معلوم شد که این خبر جعلی است و دولت آن را تکذیب کرد. سانا مارین، نخست وزیر وقت فنلاند در اوت ۲۰۱۹ درباره این ایده توییتی را منتشر کرد اما هیچ گاه این طرح در دستور کار دولت قرار نگرفت.
استارت‌اپ‌های آلمانی هفته کاری کوتاه‌تری دارند
آلمان یکی از کوتاه‌ترین میانگین هفته‌های کاری در اروپا را دارد. طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد میانگین کار در این کشور در هفته ۳۴.۲ ساعت است. با این حال اتحادیه های کارگری خواستار کاهش بیشتر ساعات کاری هستند.
طبق نظرسنجی های صورت گرفته، ۷۱ درصد از افرادی که در آلمان کار می‌کنند مایل هستند تنها چهار روز در هفته سر کار بروند. کمی بیش از سه چهارم افراد مورد سنجش گفته‌اند که از دولت برای معرفی و بررسی یک هفته چهار روزه کاری حمایت می‌کنند. بیش از دو نفر از سه نفر از کارفرمایان نیز حامی این طرح هستند.
اکثریت قابل توجهی (۷۵ درصد) معتقدند که یک هفته چهار روزه برای کارمندان مطلوب است و اکثریت (۵۹ درصد) معتقدند که باید برای کارفرمایان نیز قابل دستیابی باشد. تقریبا نیمی از کارفرمایان (۴۶ درصد) گفته‌اند که آزمایش چهار روزه در هفته در محیط کار خود را «امکان‌پذیر» می‌دانند. با این حال هنوز مشخص نیست آیا چنین اقدامی اجرایی شود یا مورد بحث قرار گیرد. تاکنون استارت آپ های کوچکتر، هفته های کاری کوتاه تری را تجربه کرده اند.
شرکت های بزرگ ژاپنی هفته چهار روزه را تجربه می‌کنند
در کشورهای دیگر مانند ژاپن، شرکت های بزرگتر هستند که به دنبال اعلام دولت در سال ۲۰۲۱ درباره برنامه‌ای برای دستیابی به تعامل بهتر بین کار و زندگی، وارد این قلمرو می‌شود. دلایل متعددی وجود دارد که می‌تواند این طرح را با اقبال مواجه کندف چرا که شمار مرگ های ناشی از کار بیش از حد در این کشور زیاد است.
کارکنانی که اضافه کاری می‌کنند اغلب ممکن است به‌دلیل کار بیش از حد بیمار شوند یا به خودکشی روی آورند. مایکروسافت در سال ۲۰۱۹ با ارائه تعطیلات آخر هفته سه روزه به مدت یک ماه، این طرح را آزمایش کرد. این حرکت بهره‌وری را تا ۴۰ درصد افزایش داد.
یونیلور هفته کاری کوتاه‌تر را در نیوزیلند آزمایش می‌کند
۸۱ کارمند شرکت کالاهای مصرفی یونیلور در نیوزیلند در حال حاضر در یک آزمایش یک ساله، چهار روز در هفته با حقوق کامل کار می‌کنند. نیک بنگس مدیر عامل این شرکت در نیوزیلند گفت: «هدف ما اندازه‌گیری عملکرد بر روی خروجی کار است، نه زمان؛ ما معتقدیم روش‌های قدیمی کار، از رده خارج شده و دیگر برای اهداف کنونی مناسب نیستند». اگر آزمایش موفقیت آمیز باشد، طبق گزارش ها به کشورهای دیگر تعمیم پیدا می‌کند.
علاقه شدید در ایالات متحده و کانادا
طبق یک نظرسنجی انجام شده، ۹۲ درصد از کارگران در ایالات متحده موافق کاهش هفته کاری هستند، حتی اگر این به معنای ساعات کاری طولانی‌تر باشد. کارکنان مورد بررسی قرار گرفته، بهبود سلامت روان و افزایش بهره‌وری را به عنوان مزایای این اقدام ذکر کرده‌اند.
از هر چهار کارمند، سه نفر (۷۴ درصد) می‌گویند که می‌توانند همان مقدار کار را در چهار روز انجام دهند، اما اکثر آن‌ها (۷۲ درصد) می‌گویند که برای انجام این کار باید ساعات بیشتری را در روزهای کاری، کار کنند.
تحقیقات آژانس جهانی اشتغال در کانادا نشان می دهد که ۴۱ درصد کارفرمایان کانادایی به دنبال همه‌گیری کووید-۱۹ برنامه های ترکیبی جایگزین و سبک های کاری جدیدی را در نظر گرفته‌اند.
این نظرسنجی از هزار کارفرما در کانادا نشان داد که ۵۱ درصد شرکت های بزرگ با بیش از ۵۰۰ کارمند احتمالا هفته های کاری چهار روزه را اجرا می‌کنند. در مقایسه ۶۳ درصد از شرکت‌ها متوسط با ۱۰۰ تا ۵۰۰ کارمند می‌گویند که آماده اجرای هفته کاری کوتاه‌تری هستند.
طبق گزارش‌ها، اکثر کارکنان تمام وقت کانادایی (۷۹ درصد) نیز مایلند هفته کاری پنج روزه خود را به چهار روز کاهش دهند. به‌طور کلی، به نظر می‌رسد هفته کاری چهار روزه به آرامی در سراسر جهان مورد توجه قرار می‌گیرد، اما این که آیا دولت‌ها به طور قطعی این ایده را اجرایی کنند، هنوز مشخص نیست.
